Τις πιο πολλές φορές  το αξίωμα του αρχηγού της ομάδας  παίζει το ρόλο "ανταμοιβής" για την  προσφορά του  συγκεκριμένου αθλητή στην ομάδα  κατά το παρελθόν. Κατά συνέπεια,  ο ρόλος του αρχηγού δε χρησιμοποιείται σαν αναγνώριση συγκεκριμένων ηγετικών χαρακτηριστικών και δυνατότητα μελλοντικής προσφοράς. Όταν συμβαίνει αυτό, πολλοί προπονητές χάνουν μια καλή ευκαιρία να δημιουργήσουν  έναν πραγματικό ηγέτη στη θέση του αρχηγού. Η δημιουργία ενός τέτοιου αρχηγού μπορεί να βοηθήσει άμεσα και έμμεσα στη βελτίωση των αθλητών σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο καθώς και στην καλύτερη λειτουργία και οργάνωση της ομάδας. Ένας αρχηγός με αίσθηση ευθύνης για τη θέση του πρέπει να καταλάβει ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει, εκτός από το να απολαμβάνει τον τίτλο του. Με σωστή ενεργοποίηση και σωστή καθοδήγηση του ιδίου και των συναθλητών του θα πρέπει να δημιουργήσει και να "υπηρετήσει" κάποιους συγκεκριμένους ρόλους, να έχει κάποιες συγκεκριμένες ευθύνες και να αναπτύξει κάποιες  σημαντικές σχέσεις.  Ο προπονητής θα πρέπει να βοηθήσει τον αρχηγό στις παραπάνω ενέργειες έτσι, ώστε όλοι μαζί να δημιουργήσουν μια καλύτερα οργανωμένη ομάδα.

Καθορισμός ευθυνών και ρόλων
Οι ευθύνες που θα πρέπει να έχει ένας αρχηγός είναι σημαντικές, χρειάζονται ηγετικές ικανότητες και οδηγούν τελικά την ομάδα  σε καλύτερη πορεία και επιτυχίες. Ο τελικός ρόλος που θα "παίξει" ο αρχηγός εξαρτάται και από την προσωπικότητα του, από τις ιδιαιτερότητες των αθλητών  και από τον τρόπο  οργάνωσης της συγκεκριμένης ομάδας.

Ο πρωταρχική ευθύνη και ο ρόλος που έχει ένας αρχηγός είναι αυτός του "μοντέλου" ή του παραδείγματος προς μίμηση. Ο αρχηγός θα πρέπει να είναι παράδειγμα προς μίμηση για τον τρόπο προπόνησης, πειθαρχίας και θετικής διάθεσης. Καθημερινά θα πρέπει να προσπαθεί τα μέγιστα για να αποτελεί το "ζωντανό"  παράδειγμα για τους συναθλητές του. Η πειθαρχία και συνετή συμπεριφορά του αρχηγού δε θα πρέπει να περιορίζεται μόνο  στον αθλητικό τομέα, αλλά να επεκτείνεται και στην κοινωνική ζωή των αθλητών. Οι αθλητές θα πρέπει να έχουν σαν οδηγό τους τη συστηματική και πειθαρχημένη προσπάθεια που κάνει ο αρχηγός τους και να προσπαθούν να την ξεπεράσουν.

Ο αρχηγός της ομάδος θα πρέπει πάντα να έχει θετική προδιάθεση απέναντι στην ομάδα, σε συγκεκριμένους αθλητές και στη διοίκηση της ομάδος. Ο αρχηγός είναι στην ουσία η "σπονδυλική στήλη" της ομάδος και θα πρέπει να δεχθεί και τις ανάλογες ευθύνες που έχει αυτός ο ρόλος εάν πραγματικά θέλει να έχει θετική συνεισφορά στην ομάδα. Ιδιαίτερα σε δύσκολες στιγμές πολλοί από τους αθλητές θα στηριχθούν στις συμβουλές και τις παραινέσεις του αρχηγού. Αυτό θα πρέπει να το γνωρίζει και να είναι προετοιμασμένος, για να αντεπεξέλθει στο έργο αυτό. Ο αρχηγός επίσης έχει και την ευθύνη να αποτελεί το "μεσάζοντα"  σε  τυχόν προβλήματα παικτών με την προπονητική ομάδα. Η θέση αυτή είναι από τις πιο κρίσιμες, γιατί συχνά οι σχέσεις παικτών και προπονητών φτάνουν σε οριακό σημείο. Η σημαντικότερη υπηρεσία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η διατήρηση της επικοινωνίας μεταξύ παικτών και προπονητών για να εξυπηρετούνται  τα  συμφέροντα της ομάδας. Έχοντας το ρόλο του μεσάζοντα, ο αρχηγός μεταφέρει στη διοίκηση τα προβλήματα της ομάδος που χρειάζονται επίλυση από αυτή και την ίδια στιγμή βοηθά τους αθλητές στην καλύτερη κατανόηση και εκτέλεση των καθηκόντων τους. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι ο αρχηγός δημιουργεί ένα είδος προστατευτικού φάσματος γύρω από τις σχέσεις των αθλητών με την διοίκηση και τον προπονητή προσπαθώντας πάντα να είναι ο ισορροπιστής καταστάσεων.

Καθορίζοντας Υπευθυνότητες
Ο αρχηγός θα πρέπει να φροντίζει για τη σωστή εφαρμογή του προπονητικού προγράμματος. Η βοήθεια του προς τον προπονητή είναι πολύ σημαντική, γιατί στην ουσία αυτός είναι ο προπονητής «μέσα» από τις γραμμές. Ο αρχηγός όμως θα πρέπει να είναι πολύ καλά ενημερωμένος από τον προπονητή για τους γενικότερους στόχους της ομάδας και για τον τρόπο με τον οποίο κάθε αθλητής θα προσφέρει τις υπηρεσίες του για το καλό της ομάδας.

Ο αρχηγός θα πρέπει να συγκεντρώνει την προσοχή του στην εκτέλεση του προγράμματος και την καλύτερη καθημερινή λειτουργία της ομάδας. Η σωστή εκτέλεση του προγράμματος και των βασικών αρχών που διέπουν την λειτουργία της ομάδας είναι η βασική "δουλειά" του αρχηγού αφού γίνει σαφές  στον ίδιο και στους συμπαίκτες του ότι τον κύριο λόγο στη δημιουργία των κανόνων και του προγράμματος τον έχει  ο προπονητής.

Εκτός  από τη συνεπή συμπεριφορά που θα πρέπει να δείχνει ο αρχηγός ιδιαίτερα στις αρχές που διέπουν την ομάδα, είναι και  υπεύθυνος να αντιμετωπίζει στο αρχικό τους στάδιο προβληματικές συμπεριφορές συμπαικτών του ή κάποιων αθλητών που δεν αγωνίζονται σε αποδεκτά επίπεδα. Μόνο όταν αυτά τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν στο επίπεδο των παικτών, τότε και μόνο τότε, θα πρέπει να ασχοληθεί ο προπονητής μετά  από  εισήγηση του προβλήματος από τον αρχηγό. Ο αρχηγός επίσης αναμένεται να δημιουργεί και να διατηρεί μια θετική ατμόσφαιρα με υψηλό ηθικό, που θα συνοδεύεται από κατανόηση των στόχων της ομάδας.  

Τα προβλήματα μπορούμε να πούμε ότι δε θα είναι πολλά και μεγάλα  εάν η ομάδα κερδίζει. Εάν όμως η ομάδα βρίσκεται σε αγωνιστική κρίση, τότε ο ρόλος του αρχηγού είναι ακόμη πιο σημαντικός. Ο αρχηγός θα πρέπει να παίζει τον ρόλο του εμψυχωτή και του θετικού υποκινητή παρόλα τα πιθανά προβλήματα και θα πρέπει να βοηθά τους συμπαίκτες του να κοιτάζουν το μέλλον και όχι το παρελθόν.

Ο αρχηγός θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των συμπαικτών του και του προπονητή, για να δημιουργήσουν όλοι μαζί ένα πολύ δυνατό κράμα, μια καλή «χημεία», όπως κοινά λέγεται από προπονητές και  παίκτες. Το καλύτερο συστατικό για να γίνει αυτό το κράμα πολύ δυνατό, είναι η πίστη στην τιμιότητα και τη "ντομπροσύνη" του αρχηγού από τους συμπαίκτες του. Ο αρχηγός με τη σειρά του μετά θα ζητήσει και πολλές φορές να απαιτήσει από τους συμπαίκτες του να είναι πιστοί στην ομάδα και τους στόχους της. Αφού έχουν εξασφαλιστεί οι παραπάνω παράμετροι, ο αρχηγός θα πρέπει να φροντίσει να κατανοήσουν οι αθλητές ότι η καλή πορεία της ομάδας και η θετική ατμόσφαιρα που θα επικρατήσει είναι καθαρά δικό τους συλλογικό δημιούργημα και θα πρέπει όλοι τους να είναι υπερήφανοι γι' αυτό.

Τέλος ο αρχηγός θα πρέπει να δημιουργήσει ένα προσωπικό στύλ με το οποίο θα προσπαθεί να επικοινωνεί με τους συμπαίκτες του και τον προπονητή. Είναι πολύ σημαντικό για τη δημιουργία θετικής ατμόσφαιρας ο αρχηγός να έχει έναν ξεκαθαρισμένο και σταθερό τρόπος συμπεριφοράς, φιλοσοφίας και επικοινωνίας.

Καθορίζοντας  Σχέσεις
Ο καθορισμός του τρόπου επικοινωνίας είναι πολύ σημαντικός για τον καθορισμό των ισορροπιών και των σχέσεων του αρχηγού με τους συμπαίκτες του και τον προπονητή. Οι σχέσεις του αρχηγού με τον προπονητή θα πρέπει να είναι φιλικές αλλά πάνω απ' όλα επαγγελματικές. Η επαγγελματική ατμόσφαιρα είναι απαραίτητη για την καθιέρωση μιας επίσημης γραμμής κατανόησης και επικοινωνίας, η οποία θα έχει σαν απώτερο σκοπό την καλύτερη λειτουργία της ομάδας. Οι σχέσεις του αρχηγού με τους συμπαίκτες του θα πρέπει να είναι φιλικές, αλλά την ίδια στιγμή θα πρέπει να είναι έτοιμος να προασπίσει τα συμφέροντα της ομάδος υπεράνω προσωπικών σχέσεων και συμφερόντων. Ο αρχηγός δε θα πρέπει  πάντα να είναι αρεστός από τους συμπαίκτες του, αλλά πάντα θα πρέπει να είναι πάντοτε σεβαστός.

Ο αρχηγός θα πρέπει να προασπίζει τα συμφέροντα των συμπαικτών του ιδιαίτερα απέναντι στην διοίκηση και θα πρέπει να είναι έτοιμος να μεταφέρει τις ανησυχίες τους στο κατάλληλο άτομο. Εάν τα παράπονα τους είναι λογικά και βάσιμα, θα πρέπει να είναι έτοιμος να τα υπερασπιστεί, αλλά εάν τα παράπονα τους δεν έχουν καμία βάση και αποτελούν ένα είδος δικαιολογίας, θα πρέπει να έχει το ψυχικό σθένος να τους αντιμετωπίζει και να θέτει τα πράγματα στη σωστή της βάση.  

Ο Ρόλος του Προπονητή
Ο ρόλος του προπονητή είναι πολύ σημαντικός στη δημιουργία του ρόλου του αρχηγού και στην  οριοθέτηση  των ευθυνών και των καθηκόντων του.  Μέσα σε μια γενικότερη οργάνωση του τμήματος ο ρόλος του αρχηγού θα βοηθά στη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας που μέσα  από σωστή καθοδήγηση οι αθλητές θα αποδίδουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Ένας προπονητής θα πρέπει πάντα να βελτιώνει τις γνώσεις του και τις εμπειρίες του σε θέματα ηγετικής καθοδήγησης. Οι γνώσεις αυτές μπορεί να προέλθουν από προσωπικές εμπειρίες, εμπειρίες άλλων προπονητών και φυσικά από επιστημονικά εφαρμοσμένα δημοσιεύματα. Με κάποιο ικανοποιητικό επίπεδο γνώσεων και εμπειριών πάνω στον τομέα της ηγετικής καθοδήγησης ο προπονητής θα μπορέσει να δημιουργήσει το ανάλογο κλίμα στην ομάδα που θα προάγει την αποτελεσματικότητα της ομάδας.

Φυσικά ο προπονητής θα πρέπει να αποφασίσει τι ρόλο θα παίξει στην επιλογή του αρχηγού της ομάδος. Επειδή ο αρχηγός θα πρέπει να είναι και ο ηγέτης της ομάδος θα πρέπει να επιλεχθεί είτε βάσει των ηγετικών του χαρακτηριστικών είτε βάσει της ηγετικής του παρουσίας στην ομάδα. Φυσικό αποτέλεσμα είναι η πιθανή επιλογή κάποιου που δε θα είναι απαραίτητα και ο καλύτερος αθλητής - παίκτης της ομάδος. Ορισμένοι προπονητές διαλέγουν τον αρχηγό μόνοι τους και ορισμένοι αφήνουν τους αθλητές να εκλέξουν κάποιον.

Οποιαδήποτε μέθοδο και εάν διαλέξει ο προπονητής, θα πρέπει να καθορίσει μια διαδικασία εκλογής-επιλογής με τη δημιουργία και χρήση κάποιων κριτηρίων, τα οποία θα είναι και η βάση του ρόλου που θα παίξει ο αρχηγός στην ομάδα. Η επιλογή ή εκλογή αρχηγού χωρίς κριτήρια θα δημιουργήσει επιπρόσθετα προβλήματα στην ομάδα, γιατί ο προπονητής θα πρέπει να αναλάβει και την επίλυση πιθανών προβλημάτων που θα δημιουργηθούν από αυτή την έλλειψη.

Ο προπονητής και ο αρχηγός θα πρέπει να «καθίσουν κάτω» για πολλές ώρες πριν την έναρξη της αγωνιστικής περιόδου και να καθορίσουν τις ευθύνες τους και τους ρόλους που θα παίξουν μέσα στην ομάδα κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Οι συναντήσεις αυτές θα πρέπει να συνεχιστούν με σταθερή συχνότητα και κατά τη διάρκεια της χρονιάς, προκριμένου να αλληλοενημερώνονται για τις τρέχουσες υποθέσεις της ομάδας. Ο προπονητής θα πρέπει να βοηθά και να προστατεύει τον αρχηγό ιδιαίτερα όταν η ομάδα πρόκειται να περάσει μέσα από προβληματικές καταστάσεις.

Προτείνουμε  στην  συνέχεια ο αρχηγός να κανονίσει συναντήσεις με όλους τους αθλητές της ομάδος σαν σύνολο και ατομικά για να  συζητήσει μαζί τους το ρόλο του και τις ευθύνες τους, και να τους ξεκαθαρίσει πώς θα πρέπει συμπεριφέρονται σαν μέλη της ομάδος. Ο αρχηγός θα πρέπει πάντα να προτείνει λύσεις και τρόπους συμπεριφοράς που θα προάγουν τη θετική ατμόσφαιρα στην ομάδα.

Προσοχή θα πρέπει να δοθεί όμως και στους άλλους παίκτες κατά τη διάρκεια της χρονιάς, γιατί μπορεί να αποδείξουν έμπρακτα ότι διαθέτουν χαρακτηριστικά ηγετικής συμπεριφοράς,  όπως δυνατή επιθυμία για  σκληρή δουλειά ή ένα ταλέντο  ενεργοποίησης και δημιουργίας μιας ευχάριστης ατμόσφαιρας στην ομάδα. Ο προπονητής θα πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτος για να μπορέσει να συμπεριλάβει και αυτά τα άτομα σε ηγετικούς ρόλους που θα βοηθήσουν στη δημιουργία ενός καλύτερου κλίματος στην ομάδα.    

Η αξία της συμμετοχής σε μία αθλητική ομάδα είναι πολύ πιο σπουδαία από το ίδιο το παιχνίδι. Είναι ένας τρόπος ζωής. Ο προπονητής μπορεί να κάνει αυτή την εμπειρία πολύ πιο θετική εκμεταλλευόμενος σωστά το ρόλο του αρχηγού. Με σωστή συνεργασία και αμφίδρομη επικοινωνία θα μπορούσε να ξεκαθαρίσει τους ρόλους μέσα στην ομάδα, τις σχέσεις και τις ευθύνες  των παικτών και των προπονητών, και να δημιουργηθεί ένα σωστό περιβάλλον, όπου η μέγιστη απόδοση να μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Το αποτέλεσμα σίγουρα θα είναι μια θετική και αποτελεσματική ομάδα.

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο ανταγωνισμός δημιουργεί άγχος ιδιαίτερα στα παιδιά. Όταν τα παιδία αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν ανάλογα με τις απαιτήσεις του ανταγωνισμού γιατί διακινδυνεύουν να ηττηθούν, να αξιολογηθεί αρνητικά η αθλητική τους εμφάνιση και τελικά να χάσουν τον αυτοσεβασμό τους κυριεύονται από άγχος. Το κυριότερο χαρακτηριστικό για την κατανόηση του άγχους είναι η μεγάλη του υποκειμενικότητα. Υπάρχουν τεράστιες ατομικές διαφορές στην ανταπόκριση (αντίδραση) των αναγκών του ανταγωνισμού. Οι αντιδράσεις διαφέρουν ακόμη και στα ίδια τα άτομα. Γι’ αυτό το φαινόμενο του άγχους είναι ένα από τα δυσκολότερα στην κατανόηση, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του. Το άγχος λόγω ανταγωνισμού μπορεί να παρουσιαστεί οποτεδήποτε: λίγο πριν, κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά τον αγώνα. Ιδιαίτερα αυτό το είδος άγχους  εμφανίζεται, όταν υπάρχει ένας σημαντικός αγώνας στο άμεσο μέλλον ή η απόδοση του αθλητή υπήρξε μειωμένη ή βασικός λόγος αποτυχίας της ομάδος.

α)  Συμπεριφοράς: Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου, την όρεξη και την πέψη ή αναφορές "νεύρων" είναι φαινόμενα που προσδιορίζουν την ύπαρξη και το μέγεθος του άγχους.

β) "Φυσιολογικές": Αυξημένοι σφυγμοί, ιδρώτας και αλλαγές του αυτόνομου νευρικού συστήματος είναι φαινόμενα που προσδιορίζουν επίσης την ύπαρξη του άγχους.

γ) Ψυχολογικές: Συνήθως με γραπτά τεστ  όπου επιδιώκεται ο διαχωρισμός της κατά κάποιο τρόπο προδιάθεσης άγχους (trait anxiety) του αθλητή  από το άγχος της συγκεκριμένης κατάστασης (state anxiety). Πολλοί  επιστήμονες δημιούργησαν όργανα μέτρησης άγχους για νεαρούς αθλητές.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ - ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΑ ΑΙΤΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ
Σίγουρα θα πρέπει να υπάρχουν λόγοι οι οποίοι συμβάλλουν στη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος για την εμφάνιση ανταγωνιστικού  άγχους. Παρότι υπάρχουν ατομικές διαφορές στην εμφάνιση του ανταγωνιστικού άγχους σε επαναλαμβανόμενες αγωνιστικές συνθήκες,  υπάρχουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι προδιαθέτουν  τους αθλητές και οι οποίοι πρέπει να εξετασθούν. Η προσωπική αντίληψη των αθλητών για την αθλητική τους ικανότητα, η προσδοκία επιτυχίας στον αθλητισμό, η αναμονή αρνητικών σχολίων για την απόδοση τους, οι σχέσεις γονέων - παιδιών, παιδιών με άλλους ενήλικες και φίλους και  το ιστορικό αποτυχιών και επιτυχιών είναι μερικοί από αυτούς.

Προσωπική Αντίληψη Ικανότητας: Ο τρόπος που αντιλαμβάνεται την προσωπική του ικανότητα απόδοσης κάθε αθλητής είναι μια διεργασία σύγκρισης με συναθλητές του που ξεκινά σε πολύ μικρή ηλικία και συνεχίζεται μέχρι το τέλος της αθλητικής του καριέρας. Η σύγκριση αυτή  αναπόφευκτα δημιουργεί  και την αρνητική ένταση (άγχος).

Προσδοκία επιτυχίας:  Η επιτυχία ορίζεται διαφορετικά από διαφορετικά άτομα. {Επιτυχία είναι να κερδίζεις για μερικούς, ενώ επιτυχία είναι να αποδίδεις καλά για άλλους}. Παρόλα αυτά η προσδοκία επιτυχίας που έχει ο αθλητής είναι σημαντικό στοιχείο ανταγωνιστικού άγχους.     

 Προσδοκία Αρνητικών Αξιολογήσεων: Ο αθλητισμός προσφέρει πάμπολλες περιστάσεις αξιολόγησης. Πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν έρευνες που αποκαλύπτουν ότι ενήλικα ή σημαντικά άτομα αποτελούν μεγαλύτερη πηγή άγχους για τους αθλητές από ότι οι συνομήλικοι τους.  Ειδικότερα σε αθλητές οι οποίοι δεν εμφάνιζαν αγχωτικές αντιδράσεις ακόμη και μετά από αρνητικές προσωπικές αποδόσεις, εμφανίστηκε άγχος, όταν ανέμεναν αρνητική αξιολόγηση από σημαντικά ή κοντινά τους πρόσωπα.

 Σχέσεις Γονέων Παιδιών: Οι σχέσεις γονέων - παιδιών είναι ένας αφανής παράγοντας ο οποίος επηρεάζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών. Η θετική και η αρνητική ανατροφοδότηση για διάφορες συμπεριφορές είναι το κρίσιμο στοιχείο στην διαδικασία της ανατροφής του παιδιού. Τα παιδιά τα οποία ανατρέφονται με εμφανείς ασυμφωνίες (διαφορετικά μέτρα και σταθμά) κατά την επιβράβευση και την τιμωρία τους, τείνουν να συμπεριφέρονται ανάλογα. Συμπεριφέρονται δηλαδή αλλοπρόσαλλα, επειδή δεν είναι βέβαια ποιοι είναι οι κανόνες με τους οποίους παίζεται το "παιχνίδι" της ζωής. Αυτή η ανικανότητα τους μεταφέρεται και στο παιχνίδι που παίζουν καθημερινά, στο αθλητισμό. Τα παιδιά τα οποία ανατρέφονται με μια συνεχή διάθεση για τιμωρία από τους γονείς τους γίνονται αναίσθητα απέναντι στις τιμωρίες και δημιουργούν προβλήματα πειθαρχίας στο σχολείο, στο γήπεδο και σε όλες τις αθλητικές εκδηλώσεις (βλ. χούλιγκαν). Τα παιδιά τα οποία ανατρέφονται με μια ισορροπημένη αναλογία επιβράβευσης - τιμωρίας από τους γονείς τους γίνονται ικανότερα και αντεπεξέρχονται αποτελεσματικότερα  και στον αθλητισμό και στις καταστάσεις των «παιγνιδιών» της ζωής.

Σχέσεις μεταξύ Φίλων και Συμπαικτών: Το γεγονός ότι τα παιδιά παίζουν τον περισσότερο χρόνο τους χωρίς την παρουσία των ενηλίκων μας πληροφορεί για τη σημαντικότητα που έχουν οι γνώμες και οι αξιολογήσεις των φίλων και των συμπαικτών τους. Στον αθλητισμό δημιουργείται ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης τέτοιο, ώστε οι ανεπαρκείς εμφανίσεις και τη λάθη τα οποία έχουν επιπτώσεις και σε άλλους πρέπει απαραιτήτως να εξετάζονται με επιείκεια από τους συμπαίκτες.

Ιστορικό Αποτυχιών και Επιτυχιών: Η αποτυχία  μπορεί να συνεισφέρει στη δημιουργία ανταγωνιστικής ανησυχίας κατά δύο τρόπους τουλάχιστον. Πρώτον οι συνεχείς αποτυχίες αυξάνουν τις πιθανότητες για αρνητική αξιολόγηση των παιδιών από τους ενήλικες, τους φίλους και τους συμπαίκτες τους. Δεύτερον η επαναλαμβανόμενη αποτυχία μπορεί να οδηγήσει στην αντίληψη ότι κάθε αθλητική συνάντηση αποτελεί απειλή για το παιδιά.

Οι δεξιότητες της προσοχής και της αυτοσυγκέντρωσης έχουν ιδιαίτερη σημασία σε πολλές εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Στον αθλητισμό οι δεξιότητες της προσοχής και της αυτοσυγκέντρωσης καθορίζουν και τις υπόλοιπες ψυχολογικές δεξιότητες και ταυτόχρονα επηρεάζουν καταλυτικά την απόδοση. Είναι γνωστό ότι ο αθλητής χωρίς αυξημένες τις δεξιότητες αυτές έχει μειωμένη απόδοση. Η ''προσοχή'' είναι η διαδικασία που κατευθύνει την πρόσληψη πληροφοριών καθώς αυτές φτάνουν στις αισθήσεις μας. Μέσω των αισθήσεών μας δεχόμαστε πληροφορίες από το περιβάλλον.

Η αυτοσυγκέντρωση ορίζεται ως ο περιορισμός, η προσήλωση της προσοχής σε συγκεκριμένο ερέθισμα και η διατήρηση της στο ερέθισμα που επιλέχθηκε. Η ανάπτυξη της αυτοσυγκέντρωσης είναι μια αντιφατική προσπάθεια.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

Παρόλο που συχνά αναφερόμαστε στην προσοχή και την αυτοσυγκέντρωση στον αθλητισμό δεν είναι πάντα ξεκάθαρο τι εννοούμε.

Πολλές φορές αποδίδουμε στις έννοιες αυτές τη σημασία:

Α) της ετοιμότητας και της διάρκειας.

Όταν εννοούμε την προσοχή ως ετοιμότητα αναφερόμαστε σε προβλήματα όπως:

Είναι ο αθλητής σε ετοιμότητα για να αντιδράσει στο σήμα της εκκίνησης;

Ο άλτης του μήκους, καθώς προετοιμάζεται για την προσπάθεια του είναι κατάλληλα συγκεντρωμένος;

Β) της ικανότητας ταυτόχρονης επεξεργασίας πολλών ερεθισμάτων.

Μπορεί ο αθλητής που αμύνεται στο Μπάσκετ να επεξεργαστεί την ταυτόχρονη κίνηση όλων των επιθετικών και να αντιδράσει κατάλληλα;

Γ) Επιλεκτικότητα ερεθισμάτων.

Μπορεί ο αμυντικός στο μπάσκετ να επιλέξει τα σωστά ερεθίσματα από την κίνηση του αντιπάλου, ώστε να μην δεχτεί την προσποίηση;

1.            Η ΠΡΟΣΟΧΗ ΩΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΕΙΑ

Ετοιμότητα για μεμονωμενες προσπαθειες

Δύο σημαντικοί παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την ετοιμότητα των αθλητών και των αθλητριών να αντιδράσουν σωστά ή να εκτελέσουν σωστά μια προσπάθεια, είναι η σωματική διέγερση και οι αρνητικές σκέψεις. Η πολύ αυξημένη σωματική διέγερση είναι συνήθως καταστροφική για την κατάλληλη εστίαση της προσοχή

Ετοιμότητα σε προσπάθειες διάρκειας

Πειραματικά ευρήματα  δείχνουν ότι  α) τα άτομα έχουν περιορισμένη δυνατότητα διατήρησης της προσοχής τους για παρατεταμένα  χρονικά διαστήματα β) σε ασκήσεις ανίχνευσης ερεθισμάτων η απόδοση μειώνεται κατακόρυφα μετά από 30 λεπτά. Είναι φανερό ότι είναι πολύ δύσκολο για τους αθλητές να μείνουν συγκεντρωμένοι σε αθλήματα τα οποία πολλές φορές διαρκούν ώρες όπως το τένις, το βόλεϊ ή το μπάσκετ.

Στα αγωνίσματα μεγάλης διάρκειας που δεν έχουν διακοπές μεγάλων αποστάσεων, ίσως φαίνεται φυσιολογικό ο αθλητής να στρέφει την προσοχή του σε άσχετα ερεθίσματα, για να αντιμετωπίσει τη μονοτονία και την κούραση. Έρευνες όμως με μαραθωνοδρόμους έχουν δείξει ότι οι πιο επιτυχημένοι με μαραθωνοδρόμοι εναλλάσσουν συνεχώς δύο διαφορετικές στρατηγικές προσοχής: α)προσοχή σε σχετικά ερεθίσματα δηλαδή εστίαση στις λειτουργίες όπως καρδιακός σφυγμός, αναπνοή, αίσθηση μυών και προσπάθεια ελέγχου τους και β)προσοχή σε άσχετα ερεθίσματα. Αντίθετα, λιγότερο επιτυχημένοι μαραθωνοδρόμοι βρέθηκε ότι χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά τη στρατηγική εστίασης σε άσχετα ερεθίσματα.

ΠΩΣ ΒΕΛΤΙΩΝΕΤΑΙ Η ΠΡΟΣΟΧΗ ΩΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ

Έλεγχος της διέγερσης

Η χρησιμοποίηση των γνώσεων από το κεφάλαιο των τεχνικών ελέγχου της διέγερσης θα βοηθήσει ώστε να διδάξει κανείς στους αθλητές να ενεργοποιούνται ή να χαλαρώνουν, όταν χρειάζεται.

Επίσης με την καταγραφή από τους αθλητές του επίπεδου της διέγερσής τους πριν από κάθε προσπάθεια έτσι ώστε να μπορέσουν να ανακαλύψουν μόνοι τους το ιδανικό τους επίπεδο διέγερσης

Ρουτίνες εκτέλεσης

Σε ό,τι αφορά στην κατάλληλη προετοιμασία για μια συγκεκριμένη εκτέλεση (Ελεύθερη βολή) όπου απαιτείται στιγμιαία ετοιμότητα και κατάλληλη εστίαση της προσοχής, τότε είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθούν και να εξασκηθούν κατάλληλες ρουτίνες εκτέλεσης. Λέγοντας ''ρουτίνες εκτέλεσης'' εννοούμε μια αυστηρά προκαθορισμένη σειρά ενεργειών και σκέψεων, η οποία εκτελείται πριν από την προσπάθεια και με στόχο την κατάλληλη εστίαση της προσοχής.

Οι ρουτίνες εστιάζουν την προσοχή. Με την εστίαση σε μια προκαθορισμένη σειρά ενεργειών αποτρέπουμε τη διολίσθηση της προσοχής σε άσχετα ερεθίσματα και αρνητικές σκέψεις.

Οι ρουτίνες αυτοματοποιούν την εκτέλεση. Η μηχανική ανάλυση της κίνησης πριν από την εκτέλεση δε βοηθάει στη σωστή εκτέλεση. Χρησιμοποιώντας μια ρουτίνα αποκλείουμε τη συνειδητή ανάλυση πληροφοριών αυτοματοποιώντας την προσπάθεια.

Οι ρουτίνες εμποδίζουν την πτώση της απόδοσης μετά από διαλείμματα. Επαναλαμβανόμενες εκτελέσεις στο ίδιο έργο με διαλείμματα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης .Οι ρουτίνες επαναφέρουν τη διέγερση στο επιθυμητό επίπεδο αποτρέποντας την πτώση της απόδοσης

Λέξεις κλειδιά-αυτοδιάλογος

Οι αθλητές και αθλήτριες πρέπει να εντείνουν την προσοχή τους όταν εκτελούν. Μια χρήσιμη στρατηγική πριν από κάθε εκτέλεση (π.χ. μπαλιά ή σέρβις) είναι να χρησιμοποιούν οι αθλητές ως «εναύσματα» φράσεις ή λέξεις κλειδιά τα οποία  τους βοηθούν να εστιάζουν κατάλληλα την προσοχή τους. Για να επιλεγούν οι σωστές λέξεις «κλειδιά», πρώτα πρέπει να καθοριστεί από τον αθλητή και τον προπονητή το σημείο που πρέπει να βελτιώσουν, όταν εκτελούν. Στην προπόνηση ο προπονητής πρέπει να ζητά από τον αθλητή να εκτελεί φωνάζοντας δυνατά τη λέξη «κλειδί». Στο σπίτι να κάνει νοερή εξάσκηση χρησιμοποιώντας  τη λέξη «κλειδί» πριν από την εκτέλεση .Τέλος να χρησιμοποιεί την λέξη «κλειδί» πριν τον αγώνα.

2.            Η ΠΡΟΣΟΧΗ ΩΣ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Συχνά οι αθλητές δε χρειάζεται να επικεντρωθούν σε ένα μόνο ερέθισμα, αλλά πρέπει να επεξεργαστούν ταυτόχρονα πολλά ερεθίσματα. Γενικά έχει αποδειχθεί ότι η παράλληλη εκτέλεση δύο ή περισσότερων δεξιοτήτων βελτιώνεται με την εξάσκηση. Για  την επίτευξη του στόχου αυτού προτείνονται δύο στρατηγικές:

• Αυξημένη επιβάρυνση με ερεθίσματα περίσπασης  στην προπόνηση.
• Προσομοίωση της εξάσκησης με τις συνθήκες του αγώνα.

3.        Η ΠΡΟΣΟΧΗ ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΩΝ

Κάθε στιγμή οι αισθήσεις μας βομβαρδίζονται από χιλιάδες ερεθίσματα. Εμείς όμως κάθε φορά διαλέγουμε και προσέχουμε ένα πολύ μικρό αριθμό από αυτά. Η ικανότητα αυτή είναι πολύ σημαντική για τους αθλητές, γιατί μόνο διαλέγοντας τα πιο σημαντικά ερεθίσματα θα έχουν σωστές αντιδράσεις.

Τα στυλ προσοχής

Όταν η προσοχή μας είναι στενή να επικεντρωνόμαστε σε ένα μόνο ερέθισμα.

Αντίθετα όταν η προσοχή μας είναι πλατιά προσέχουμε ταυτόχρονα πολλά ερεθίσματα.

Όταν η προσοχή μας είναι εσωτερική προσέχουμε ερεθίσματα από το σώμα ή τις σκέψεις μας.

Αντίθετα όταν η προσοχή μας είναι εξωτερική, προσέχουμε ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον.

ΤΑ 4 ΣΤΥΛ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

Πώς βελτιώνεται η προσοχή ως επιλογή ερεθισμάτων

Όταν διδάσκονται αθλητικές δεξιότητες, πρέπει να τονίζονται στους αθλητές όσο το δυνατόν λιγότερα και πιο ευδιάκριτα σημεία τα οποία θα πρέπει να προσέξουν κατά την εκτέλεση και τα οποία θα τους βοηθήσουν να προβλέπουν αντιδράσεις.

Οι προπονητές πρέπει να διδάσκουν και να καθορίζουν ποιο από τα 4 στυλ προσοχής απαιτείται για κάθε μία από τις ενέργειες των αθλητών τους, να εξασκούν  τους αθλητές στο να έχουν το κατάλληλο στυλ προσοχής για κάθε περίπτωση και να αλλάζουν το στυλ προσοχής, όταν αυτό απαιτείται.

Προγράμματα εξάσκησης προσοχής και αυτοσυγκέντρωσης

Σήμερα υπάρχουν ολοκληρωμένα προγράμματα εξάσκησης της ικανότητας προσοχής για αθλητές. Με αυτά τα προγράμματα επιδιώκεται συστηματικά:

Η  αξιολόγηση καταρχήν των πιθανών αδυναμιών του αθλητή στα στυλ προσοχής και στη συνέχεια η εξέταση  των απαιτήσεων προσοχής του συγκεκριμένου αθλήματος ή της συγκεκριμένης αγωνιστικής κατάστασης.

Η εξέταση των ιδιαίτερων ατομικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών, τα οποία είναι πιθανό να επηρεάσουν τη διέγερση του αθλητή και κατά συνέπεια την αυτοσυγκέντρωση του.

Η αναγνώριση ειδικών προβλημάτων προσοχής στην αγωνιστική κατάσταση και το διαχωρισμό σχετικών και άσχετων ερεθισμάτων.

Η ανάπτυξη ενός ειδικού για την περίσταση προγράμματος παρέμβασης με τη χρήση διάφορων τεχνικών όπως της νοερής απεικόνισης γνωστικής επαναξιολόγησης καθορισμού στόχων.

Προβλήματα προσοχής στον αγώνα

Κατά τη διάρκεια του αγώνα μερικά από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα με την προσοχή είναι α) η ανάκληση περασμένων γεγονότων, β) η εστίαση στο τι θα συμβεί στο μέλλον και γ) η ανάλυση της μηχανικής των κινήσεων

Ανακαλώντας περασμένα γεγονότα

Πολλές φορές οι αθλητές αντί να επικεντρωθούν στην εκτέλεση την ώρα του αγώνα αποσπούν την προσοχή τους ανακαλώντας γεγονότα από το παρελθόν όπως:

''Όσες φορές αντιμετώπισα το σημερινό μου αντίπαλο έχασα''.

''Σε αυτό το γήπεδο τραυματίστηκα''.

''Όσες φορές έλειπε ο Χάρης από την ομάδα μας δεν παίξαμε καθόλου καλά''.

Προσέχοντας στο μέλλον

Συχνά οι σκέψεις των αθλητών για το τι θα συμβεί μετά το παιχνίδι είναι αυτές οι οποίες καταστρέφουν την προσοχή και την αυτοσυγκέντρωση τους την ώρα του αγώνα.

«Αν αποτύχω και σήμερα, ο προπονητής μου δε θα είναι καθόλου ευχαριστημένος μαζί μου».

«Αν δε νικήσουμε σήμερα, δε θα έχουμε καμία ελπίδα για άνοδο».

Παράλυση λόγω υπερανάλυσης

Η ανάλυση της μηχανικής της κίνησης πριν από την εκτέλεση είναι συνήθως καταστροφική για την προσοχή Η εκτέλεση πρέπει να είναι αυτοματοποιημένη.

Στρατηγική αντιμετώπισης

Να διδαχτούν οι αθλητές τη νοερή εξάσκηση. Να τη χρησιμοποιήσουν, ώστε να μπορούν να αναπαράγουν ζωντανές νοερές εικόνες με τον εαυτό τους να εκτελεί τέλεια.

Πριν από την εκτέλεση ο αθλητής θα πρέπει να είναι σε θέση να δει νοερά τον εαυτό του να εκτελεί τέλεια.

Να χρησιμοποιούν λέξεις κλειδιά, ώστε να επικεντρώνονται στα σημεία, χωρίς να κάνουν ανάλυση της κίνησης. 

Κίνητρα για τη συμμετοχή σε αθλητικά προγράμματα

Τα κίνητρα που ωθούν τους νέους κοντά  στον αθλητισμό είναι τα εξής:

• Ανάγκη κοινωνικής ένταξης.
• Φόβος μοναξιάς.
• Επιζήτηση αξιολόγησης.
• Αναγνώριση - εκτίμηση από τους άλλους.
• ανάγκη σωματικής άσκησης για λόγους υγείας.

Κατά γενική ομολογία όμως το μεγαλύτερο κίνητρο για ους εμπλεκόμενους είναι η διασκέδαση. Σε αυτό συμφωνούν όλοι οι ερευνητές, παιδαγωγοί και οι προπονητές με πολύχρονη πείρα.

Το επόμενο κίνητρο είναι η εκμάθηση και η βελτίωση αθλητικών δεξιοτήτων.

Παράλληλα η προσωπική απόδοση ενδιαφέρει τους νεαρούς αθλητές πιο πολύ και από το αποτέλεσμα των αγώνων.

Η γνωριμία άλλων παιδιών και η ατμόσφαιρα της ομάδας είναι ένα άλλο σημαντικό κίνητρο που ακολουθείται από κάποια άλλα όπως ο ενθουσιασμός που επικρατεί στους αγώνες, η πρόκληση του αθλήματος αλλά και κάποια εξωτερικά κίνητρα όπως διπλώματα και διάφορα άλλα δώρα και βραβεία.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο είναι η τεράστια προβολή που έχει ο αθλητισμός στη χώρα μας και οι πολλές διακρίσεις του σε επίπεδο συλλόγων και εθνικών ομάδων.

Η άθληση προσφέρεται για την κάλυψη των παραπάνω αναγκών γιατί κατά την διάρκεια της εξάσκησης υπάρχει κοντινή συνύπαρξη - σωματική επαφή, ανταλλαγή φιλοφρονήσεων. Επίσης αρχίζει η κατανόηση των  διαφορών και ομοιοτήτων μεταξύ των ατόμων και συνεργασία για την κατάκτηση κοινών στόχων. Ο αθλητισμός αποτελεί έναν από τους ευκολότερους τρόπους κοινωνικής ένταξης ή επανένταξης ΑΜΕΑ. Με τον αθλητισμό επίσης επιτυγχάνεται ευκολότερος έλεγχος της πειθαρχίας με τον έλεγχο της επιθετικότητας των παιδιών.

Αντικίνητρα

          Η δημοφιλής πλευρά της συμμετοχής στον αθλητισμό δυστυχώς συνοδεύεται και από κάποιες ενεπιθύμιτες συνέπειες. Τα κίνητρα που αναφέραμε προηγουμένως είναι αρκετά, για να «φέρουν» κοντά στον αθλητισμό πάρα πολλά παιδιά, δεν είναι όμως αρκετά, ώστε να τα κρατήσουν διαχρονικά. Τι συμβαίνει και ένα μεγάλο μέρος από αυτά  τα παιδιά δε συνεχίζουν τον αθλητισμό;

          Πριν προχωρήσουμε καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσουμε ότι θεωρούμε σαν δεδομένο το γεγονός ότι όλοι οι συμμετέχοντες δεν έχουν τα σωματικά ή και ψυχικά χαρίσματα να φθάσουν σε πρωταγωνιστικό επίπεδο εθνικών κατηγοριών. Είναι όμως υποχρέωση μας να εξετάσουμε τους λόγους ή τα αντικίνητρα που ωθούν πολλά παιδιά μακριά από τον αθλητισμό γιατί πιστεύουμε ότι μια βασική επιδίωξη μας θα πρέπει να είναι η παιδαγωγική χρησιμοποίηση του αθλητισμό όχι μόνο για πρωταθλητισμό αλλά και για τη δημιουργία σωστών και αντικειμενικών αθλητών, φιλάθλων και παραγόντων.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ

          Η συμμετοχή στον αθλητισμό προσδιορίζεται από πολλούς παράγοντες. Όμως η ικανοποίηση και οι απολαβές που παίρνουν οι συμμετέχοντες από αυτόν δεν είναι ίδιες για όλα. Κατά συνέπεια το ουσιαστικό πρόβλημα της διακοπής της συμμετοχής των παιδιών στο αθλητισμό σχετίζεται  με ποικίλες νεανικές δραστηριότητες. Δυστυχώς όμως σε πολλές περιπτώσεις σχετίζεται και  με τη μεγάλη έλλειψη κατάλληλα διαμορφωμένων χώρων άθλησης, ειδικών προγραμμάτων και ειδικευμένων προπονητών. Ανάμεσα σε άλλα αίτια μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής:

• τα παιδιά δε παίζουν αρκετό χρόνο στον αγώνα,
• τα παιδιά δε διασκεδάζουν παίζοντας το παιχνίδι,
• δίνεται πολύ μεγάλη έμφαση στην επίτευξη της νίκης και όχι στον συναγωνισμό,
• οι γονείς και οι φίλοι τους δημιουργούν υπερβολικό άγχος και 
• υπάρχει (ή τουλάχιστον νομίζουν τα παιδιά ότι υπάρχει) κακή προπονητική καθοδήγηση
• προκύπτει μια σύγκρούση ενδιαφερόντων από άλλες δραστηριότητες της ζωής των παιδιών. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε πιο κάτω κάθε έναν από τους πιο πάνω παράγοντες.

Μικρή χρονικά συμμετοχή στους αγώνες

          Επειδή από τους προπονητές, τους γονείς των νεαρών παικτών αλλά και από το σύνολο της κοινωνίας δίνεται μεγάλη έμφαση στην νίκη, υπάρχει μια ισχυρή τάση πάντοτε να αγωνίζονται οι ικανότεροι αθλητές, προκειμένου να επιτύχει η ομάδα το στόχο της. Οι χαμένοι μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα είναι οι λιγότερο ταλαντούχοι παίκτες. Μερικοί από αυτούς δε θα γίνουν ποτέ παίκτες του αθλητισμό όμως, το απογοητευτικό στοιχείο είναι ότι ένας μεγάλος αριθμός από αυτά τα παιδιά αποκλείεται από τον αθλητισμό πολύ πριν αποσαφηνιστεί αν είναι ικανά ή όχι να γίνουν καλοί παίκτες. Γνωρίζοντας ότι υπάρχει μια τεράστια διαβάθμιση στους ρυθμούς ωρίμανσης των παιδιών, είναι το λιγότερο άτυχες να βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα για το ταλέντο τους.

          Τέτοιες κρίσεις μπορεί να έχουν καθοριστικές επιπτώσεις για τη μελλοντική συμμετοχή των παιδιών στο άθλημα. Μπορείτε να φανταστείτε πόσοι ενδεχομένως εξαίρετοι αθλητές αποκλείστηκαν από το άθλημα στις ηλικίες των 8, 10, 12 χρόνων, επειδή κάποιος προπονητής ή παράγοντας αποφάσισε ότι η νίκη ήταν σημαντικότερη από την συμμετοχή όλων των παιδιών στο παιχνίδι;

            Έλλειψη διασκέδασης

          Πολύ εύκολα παραβλέπεται το γεγονός ότι μέχρι την εφηβεία το παιδιά έχουν σαν κύριο λόγο συμμετοχής στον αθλητισμό τη διασκέδαση. Όσοι ασχολούνται με την εκπόνηση προγραμμάτων άθλησης για νέα παιδιά θα πρέπει να έχουν σαν προτεραιότητα κατά το σχεδιασμό των προγραμμάτων αυτών τη διασκέδαση των παιδιών. Μολονότι αυτό φαίνεται εύκολο, όταν το λέμε, η εφαρμογή του παρουσιάζει πολλές δυσκολίες.

Συνήθως επικρατεί η επίτευξη της νίκης με οποιοδήποτε κόστος καθώς και η επίπονη και πολλές φορές ανούσια προπόνηση σε λεπτομέρειες που υποτίθεται θα οδηγήσουν τα παιδιά στην κορυφή.

            Υπερβολική έμφαση στη νίκη παρά στη συμμετοχή

          Είναι προφανές ότι η επιδίωξη της νίκης διαποτίζει ουσιαστικά όλους τους λόγους για τους οποίους η άθληση δεν ευχαριστεί έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό παιδιών. Κυριότερος λόγος της διακοπής της συμμετοχής τους στο αθλητισμό είναι ο έντονος ανταγωνισμός. Τα συμπεράσματα μελετών όπως η παραπάνω θα πρέπει να λειτουργήσουν προειδοποιητικά για την πολύ μεγάλη έμφαση που δίνεται στον ανταγωνισμό και όχι στη συμμετοχή όλων των νεαρών παιδιών στα παιχνίδια. 

            Υπερβολική πίεση από γονείς και φίλους

          Οι νεαροί αθλητές επηρεάζονται πάρα πολύ από τους γονείς και φίλους τους και για τη συμμετοχή και τη διακοπή της συμμετοχής τους στον αθλητισμό. Καθένας γνωρίζει ότι οι γονείς αντιμετωπίζουν κάθε αθλητική συνάντηση στην οποία συμμετέχουν τα παιδιά τους σαν τον τελικό του παγκοσμίου πρωταθλήματος. Σίγουρα μια τέτοια διάθεση προκύπτει κατά μέρος από εγωιστικούς λόγους και κατά ένα άλλο μέρος από ουσιαστικό ενδιαφέρον για την επιτυχία και ευτυχία των παιδιών τους. Ανεξάρτητα από πού πηγάζει μια τέτοια συμπεριφορά, σίγουρα λειτουργεί σαν πηγή άγχους για τα παιδιά τους αλλά και για όλους όσους βρίσκονται γύρω τους). Ο ρόλος  των γονέων σαν θεατών υπήρξε αντικείμενο πολλών αντιπαραθέσεων σε επιστημονικό επίπεδο. Μια σειρά από μέτρα μπορούν να βοηθήσουν στη χαλιναγώγηση ανάρμοστων συμπεριφορών, οι οποίες επιδεικνύονται από μέρους των γονέων θεατών. Τα παιγνίδια στις μικρές ηλικίες πρέπει να χαρακτηρίζονται από την αντίληψη ότι το άθλημα ανταμείβει ψυχολογικά τα παιδιά και ενισχύει τη σωματική υγεία και όχι από την αντίληψη ότι μέσα από τα παιχνίδια αυτά οι γονείς μπορούν να κάνουν αθλητική καριέρα δια αντιπροσώπων!

            Κακή προπονητική καθοδήγηση

          Κατά ένα μεγάλο ποσοστό τα παιδιά - αθλητές δεν κατανοούν σωστά τι προσπαθεί ο προπονητής τους να καταφέρει, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που πραγματικά η προπονητική καθοδήγηση είναι λανθασμένη. Στην πράξη δεν έχουν γίνει και πολλά πράγματα για την ειδική εκπαίδευση που χρειάζονται οι προπονητές αθλητών μικρής ηλικίας. Συνήθως οι προπονητές ενδιαφέρονται πολύ για τα παιδιά και έχουν τις καλύτερες προθέσεις, αλλά δε διαθέτουν επαρκώς τις ικανότητες που απαιτούνται για να είναι επιτυχημένοι π.χ. ειδικές γνώσεις παιδαγωγικής και παιδοψυχολογίας, μεταδοτικότητα κ.α. Τα νέα παιδιά πρέπει να έχουν προπονητές με την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση, οι οποίοι να γνωρίζουν και να μπορούν να εφαρμόζουν τις αρχές της σωστής ανατροφής με ιδιαίτερη ευαισθησία. Πολλοί άλλοι λόγοι διακοπής της συμμετοχής των παιδιών στο αθλητισμό θα αποφεύγονταν, αν οι προπονητές των νεαρών αθλητών ήταν ευαισθητοποιημένοι και καλά πληροφορημένοι.

            Σύγκρουση ενδιαφερόντων με άλλες δραστηριότητες

          Ένας άλλος κύριος λόγος διακοπής της συμμετοχής των παιδιών στο αθλητισμό είναι η σύγκρουση που επέρχεται, όταν τα παιδιά με την πάροδο του χρόνου αναπτύσσουν πολυποίκιλα ενδιαφέροντα. Θα ήταν αφελές να υποθέσουμε ότι ο αθλητισμός είναι το παν για τα παιδιά και  ότι δεν έχουν  και άλλες προτεραιότητες.

          Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, αυξάνεται ο βαθμός ανεξαρτησίας τους, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα να έλκονται από άλλες κοινωνικές δραστηριότητες, διαπροσωπικές σχέσεις, εργασιακές σχέσεις και από μια σειρά αξιών που εκτιμώνται από την σύγχρονο άνθρωπο. Πολλά παιδιά επικαλούνται συγκρούσεις ενδιαφερόντων. «Είχα άλλα πράγματα να κάνω» είναι η απάντηση τους στο ερώτημα γιατί σταμάτησαν να παίζουν.